E-nummers: zijn ze gevaarlijk of onschuldig?

E-nummers, je hebt er vast wel eens van gehoord. Wat zijn E-nummers eigenlijk? En zijn ze echt zo gevaarlijk als wordt beweerd? We hebben het voor je uitgezocht.

Wat zijn e-nummers?

E-nummers zijn stoffen die aan voedingsmiddelen worden toegevoegd om hun eigenschappen te verbeteren. Voorbeelden hiervan zijn onder andere smaakversterkers, kleurstoffen en conserveermiddelen. Ze worden ook toegevoegd om de veiligheid van het product te garanderen.

Conserveermiddelen worden toegevoegd aan producten, zodat ze langer houdbaar blijven. Ze voorkomen of remmen de groei van micro-organismen, zoals schimmels en bacteriën, wat de houdbaarheid verlengt.

E-nummers kunnen uit twee bronnen komen: ze kunnen zowel uit de natuur worden gewonnen als kunstmatig in een fabriek worden gemaakt. De E-nummers uit de natuur kunnen worden gewonnen uit bijvoorbeeld bomen, planten en struiken.

Sommige E-nummers kunnen een dierlijke oorsprong hebben, bijvoorbeeld van een schildluis of het vet van een varken. Een E-nummer kan hetzelfde nummer hebben, maar het kan zowel in de fabriek zijn gemaakt als uit de natuur zijn gewonnen.

Als een product een E-nummer bevat, staat dit op het etiket. Dit mag met de naam van de stof of het E-nummer.

De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) beoordeelt of stoffen veilig zijn voor gebruik en stelt limieten voor hoeveelheden per product. Als een stof als veilig wordt beschouwd, wordt in de wet opgenomen in welke producten een toevoeging gebruikt mag worden en welke hoeveelheid.

In het kort: E-nummers worden toegevoegd aan voedingsmiddelen en dranken om de eigenschappen te verbeteren, door bijvoorbeeld bij te dragen aan de smaak of geur. 

Wat doen e-nummers?

E-nummers hebben verschillende functies. Ze dragen bij aan de houdbaarheid, het uiterlijk en de kwaliteit van voedingsmiddelen. In totaal zijn er meer dan 300 E-nummers. Het aantal varieert en wordt geactualiseerd door de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA).

Hieronder lees je de belangrijkste verschillende categorieën in volgorde van E-nummer.

In het kort: E-nummers kunnen verschillende functies hebben, zoals het geven van een specifieke smaak of de houdbaarheid van een product verlengen.

Welke e-nummers vermijden?

In het algemeen is het sowieso goed om een overmatige inname van E-nummers te vermijden. Dit doe je door bijvoorbeeld niet te veel kant- en klare voedingsmiddelen te gebruiken. Wat bovendien ook goed is voor je gezondheid om andere redenen, doordat ze vaak meer verzadigde vetten, suikers en zout bevatten.

Bovendien worden E-nummers veilig beschouwd in een bepaalde hoeveelheid. Vaak is de maximale hoeveelheid erg hoog, waardoor je dit meestal met een normaal voedingspatroon niet binnenkrijgt. Om bijvoorbeeld te veel aspartaam binnen te krijgen moet je een enorme hoeveelheid cola drinken, circa 36 liter.

Hieronder lees je een aantal E-nummers, waarvan het goed is om ze in (overmatige inname) te vermijden.

1. Aspartaam (E951)

Aspartaam wordt vaak gebruikt als kunstmatige zoetstof. Het wordt bijvoorbeeld toegevoegd aan light frisdranken en suikervrije producten, zoals soepen en ontbijtgranen.

Een gezonder alternatief is bijvoorbeeld stevia, dat afkomstig is van een plant. Als je veel light frisdrank drinkt, kan je sneller trek krijgen in zoetigheid. Hierdoor kan het lastig zijn om op een gezond gewicht te blijven. Niet bij iedereen treedt dit effect op. 

2. Canthaxanthine (E161g)

Canthaxanthine kan gemaakt zijn van het vet van varkens. In dat geval moeten mensen die geen dieren of varkens eten dit E-nummer vermijden. 

3. Kleurstoffen (E102, E104, E110, E122, E124 en E129)

Je doet er verstandig aan om de volgende kleurstoffen te vermijden: tartrazine (E102), chinolinegeel (E104), zonnegeel FCF/oranjegeel S (E110), azorubine, karmozijn (E122), ponceau 4R, cochenillerood A (E124) of allurarood AC (E129).

Op voedingsmiddelen met deze kleurstoffen staat een waarschuwing, namelijk: ‘kan de activiteit of oplettendheid van kinderen nadelig beïnvloeden’. Dit is echter uit voorzorg. Er is discussie over azo-kleurstoffen en hun mogelijke invloed op hyperactiviteit, hoewel wetenschappelijk bewijs hiervoor beperkt is.

De EFSA heeft geconcludeerd op al het wetenschappelijk bewijs dat het gebruik van de kleurstoffen niet afgekeurd hoeft te worden. Als je kinderen hebt die überhaupt al last hebben van hyperactiviteit, of na het gebruik van voedingsmiddelen met de azo-kleurstoffen meer last hebben, zou je kunnen proberen deze E-nummers te vermijden.

4. Polyolen (E953, E965, E966 en E967)

Polyolen zoals isomalt, maltitol, lactitol en xylitol zijn zoetstoffen die bij overmatig gebruik een laxerend effect kunnen veroorzaken. Daarom staat op het etiket van levensmiddelen met meer dan 10% toegevoegde polyolen een waarschuwing. 

5. Mononatriumglutamaat (E621)

Hoewel er geen bewijs is voor het Chinees-restaurant-syndroom, wijzen sommige onderzoeken op een verband tussen hoge MSG-consumptie en overgewicht. Er zijn namelijk meerdere onderzoeken waarbij mensen die veel MSG binnenkrijgen, meer kans op overgewicht hebben [3].

Waarschijnlijk komt dit doordat deze smaakversterker ervoor zorgt dat je meer van het product wilt eten. Hier moet wel nog meer onderzoek naar worden gedaan. Als je op gezond gewicht wilt blijven, kan het eventueel de moeite waard zijn om MSG te vermijden.

6. Lecithine (E322)

Dit wordt gebruikt als emulgator in margarine, bakproducten en chocolade. Meestal wordt het gewonnen uit soja. Als je een soja-allergie hebt, moet je het daarom vermijden.

7. Zwaveldioxide (E220)

Dit is een conserveermiddel dat veel gebruikt wordt in wijn, gedroogde vruchten en sommige groenten. Bij mensen die gevoelig zijn voor sulfieten kan het een allergische reactie veroorzaken. Ook veel mensen met astma hebben een overgevoeligheid voor zwaveldioxide.

Deze E-nummers kunnen wel verschillende effecten hebben, afhankelijk van de gevoeligheid per persoon. De meeste E-nummers zijn binnen de gestelde grenzen veilig voor de algemene bevolking.

In het kort: E-nummers hoeven in kleine hoeveelheden meestal niet te worden vermeden, mits er sprake is van bepaalde allergieën of intoleranties. Het vermijden of verminderen van de inname van bepaalde E-nummers, zoals aspartaam en MSG, kunnen soms bijdragen aan een gezondere leefstijl.

Zijn er slechte e-nummers?

Het antwoord op deze vraag is niet zo eenvoudig. Er gaan veel geruchten rond over dat E-nummers gevaarlijk zouden zijn en er zijn ook mensen die bijwerkingen en klachten hebben gerapporteerd over E-nummers. 

E-nummers zijn goedgekeurd, wat betekent dat ze in principe niet ongezond zijn, mits je je aan de toegestane hoeveelheid houdt. Er is momenteel geen wetenschappelijk bewijs dat E-nummers in de toegestane hoeveelheden schadelijk zijn voor de gezondheid.

Toch kunnen bepaalde E-nummers voor klachten zorgen. Vaak is dit het geval bij een individuele overgevoeligheid of wanneer iemand het E-nummer in grote hoeveelheden binnenkrijgt.

Hieronder lees je de belangrijkste.

1. (E951) Aspartaam: Mensen met de genetische aandoening fenylketonurie (PKU) moeten aspartaam vermijden, omdat hun lichaam fenylalanine niet goed kan afbreken. Dit kan leiden tot een schadelijke ophoping van fenylalanine in het bloed, wat negatieve effecten heeft op de hersenen.
2. (E220 - 228) Sulfieten: Hieronder valt zwaveldioxide (E220) of sulfiet (E221-E228). Deze E-nummers zijn gevaarlijk voor mensen met een overgevoeligheid voor sulfieten. Het wordt gebruikt als conserveermiddel in voedingsmiddelen en dranken, zoals wijn. Klachten kunnen bijvoorbeeld zijn rode vlekken, buikpijn en diarree. Bij sommige mensen kan het astma-aanvallen veroorzaken.
3. E120 (Carminic acid): Deze rode kleurstof, gewonnen uit insecten, kan bij sommige mensen allergieën veroorzaken. Meestal zijn de klachten mild, maar in zeldzame gevallen ervaart iemand ernstige klachten.
4. E130 (Chlorophyllin): Deze groene kleurstof veroorzaakt bij sommige mensen maagklachten.
5. E250 (Natriumnitriet): Dit conserveringsmiddel wordt veel gebruikt in vleeswaren. Bij mensen die gevoelig zijn voor nitrieten kunnen klachten zoals huiduitslag en hoofdpijn optreden.
6. E170 (Calciumcarbonaat): Sommige mensen krijgen spijsverteringsklachten van dit E-nummer.
7. E320 (Butylhydroxyanisol, BHA): Antioxidant dat wordt gebruikt in vetrijke producten zoals chips en margarine om ranzigheid te voorkomen. Dierstudies wijzen op mogelijke schadelijke effecten bij hoge doseringen, zoals maagproblemen en verhoogde risico's op celveranderingen. In sommige landen is het gebruik verboden. [1].
8. E321 (Butylhydroxytolueen, BHT): Antioxidant toegevoegd aan producten zoals ontbijtgranen en kauwgom om de houdbaarheid te verlengen. Onderzoek suggereert dat hoge doses mogelijk de hormoonbalans kunnen beïnvloeden. Ook zijn er zorgen over mogelijke schade aan organen bij overmatige consumptie. [2].

Het verschilt per persoon hoe je reageert op een E-nummer, net zoals bij andere voedingsstoffen. Wees daarom alert op hoe jouw lichaam reageert op bepaalde voedingsstoffen.

In het kort: E-nummers zijn in principe niet gevaarlijk. Sommige E-nummers kunnen bij bepaalde mensen voor klachten zorgen, zoals MSG en sulfieten.

Alles kort samengevat

E-nummers zijn goedgekeurde toevoegingen aan voedingsmiddelen, die bijvoorbeeld bijdragen aan de smaak, kleur, textuur en houdbaarheid. Als ze binnen de veilige hoeveelheden worden geconsumeerd zijn ze meestal onschadelijk.

Bepaalde E-nummers kunnen echter bij gevoelige mensen klachten veroorzaken, zoals allergische reacties of hoofdpijn. Dit is vooral het geval bij stoffen zoals mononatriumglutamaat (MSG), sulfieten en aspartaam.

Overmatige inname van bewerkte voedingsmiddelen met E-nummers kan wel nadelige effecten hebben voor de gezondheid, zoals gewichtstoename door smaakversterkers die effect hebben op het eetgedrag.

Let daarom goed op hoe jouw lichaam reageert op specifieke E-nummers. Een gevarieerd en gezond voedingspatroon met voornamelijk onbewerkte voedingsmiddelen blijft altijd de beste keuze voor je gezondheid.